Gümrük Resminin Yüzde On Beş İblağı, Ecnebi Postaları ve Kapitülasyon, İstanbul, Matbaa-ı Amire, 6 Sayfa

Bab-ı Gümrük Resminin %15’e iblağı, Osmanlı Devleti’nin yüzyıllardır süregelen kapitülasyon düzenine karşı attığı en somut ve radikal ekonomik adımlardan biridir. 1838 tarihli Baltalimanı Ticaret Antlaşması ile İngiltere’ye, ardından diğer Avrupa devletlerine tanınan kapitülasyonlar çerçevesinde, Osmanlı'nın yabancı tüccarlardan alabileceği gümrük vergisi oranı en fazla %8 ile sınırlandırılmıştı. Bu durum, devletin dış ticaret gelirlerini ciddi ölçüde sınırlarken, Avrupa devletlerine Osmanlı iç piyasasında büyük avantaj sağlamıştı. Ancak I. Dünya Savaşı’nın başında, 9 Eylül 1914’te Osmanlı Devleti kapitülasyonları tek taraflı olarak kaldırdığını ilan etti ve bunu takiben gümrük resmini %15’e çıkararak ticaret üzerindeki kontrolünü artırmaya yöneldi. Bu artış, hem devlet gelirlerini artırmak hem de ekonomik egemenliği yeniden kazanmak amacı taşıyordu. Uygulama, savaş şartlarında mali kaynak bulmakta zorlanan Osmanlı’nın, uzun süredir bağımlı olduğu dış ticaret sisteminden kurtulma çabası olarak da okunabilir. Aynı zamanda, bu gelişme yabancı devletlerin büyük tepkisini çekmiş ve savaş sonrası barış görüşmelerinde tekrar gündeme getirilmiştir.Ali Hariciye Nezareti